SAF (ÖZ) ŞİİR
Saf (öz) şiir anlayışı Paul Valery'nin şiirde dili her şeyin üstünde tutan görüşünden hareketle, Batı edebiyatından Paul Valery, Stephane Mallarme ve Divan şiirinin biçimci yapısından bir hayli etkilenen:
•Türk edebiyatında "Saf Şiir" eğilimi Ahmet Haşim'in "Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar" adlı makalesiyle (Türk edebiyatında ilk poetika örneği kabul edilir.) başlar.
•Sanatın bir form sorunu olduğuna inanan bu şairler için önemli olan iyi ve güzel şiir yazmaktır.
Özgün ve yaratıcı olan bu imgeler, dilin mantığına uygun ve dilin anlam alanını genişletip dile yeni olanaklar sunacak bir yapıya sahiptir.
Dilde saflaşma düşüncesi, kendini rahat şiir yazma şeklinde başat öğe olarak gösterir.
•Şiirde her türlü ideolojik sapmanın dışında kalarak sadece okuyucuda estetik haz uyandıran şiir yazma eğilimi, bu şairleri her türlü mektepleşme eğiliminin dışında kalıp müstakil şahsiyetler olarak şiir yazmaya yöneltmiştir.
•Şiiri soylu bir sanat olarak kabul eden bu şairlerde düşsel (hayali) ve bireysel yön ağır basar.
İçsel ve bireyci bir yaklaşımla evrensel insan tecrübesini dile getirirler.
•Saf şiir anlayışında estetik tavır ön plandadır
•Şiirde biçim endişesi duyan bu şairlerde dize ve dil baş tacıdır. Disiplinli çalışarak mükemmele varan halis şiir yazma endişesi kendini hissettirir.
•Gizemsellik, simgecilik, bireysellik, ruh, ölüm, masal, rüya, mit temalarının yoğunca işlendiği bu şiirler zekâ ve bilincin disipliniyle bütünleştirilerek yazılmıştır.
Not: Kısacası bu şairler şiirde anlama fazla önem vermezler. Anlaşılmak için değil; duyulmak, hissedilmek için şiir yazarlar.
AHMET HAŞİM (1884 – 1933)
Eserleri:
1. NECİP FAZIL KISAKÜREK (1905 – 1983)
NOT:
NECİP FAZIL KISAKÜREK'le ilgili daha detaylı ve daha kapsamlı bilgi yakında sitemizde olacaktır. Üstad'la ilgili bu kadar bilgi yetersiz de olsa Öz(saf) şiir'i değerlendirme açısından yeterli olacaktır.
ESERLERİ
ŞİİR:
Örümcek Ağı (1925)
Kaldırımlar (1928)
Ben ve Ötesi (1932)
Sonsuzluk Kervanı (1955)
Çile (1962)
Şiirlerim (1969)
ÖYKÜ VE ROMAN:
Ruh Burkuntularından Hikayeler (1965)
Aynadaki Yalan (1980)
Kafa Kağıdı (1984)
OYUNLAR:
Tohum (1935)
Bir Adam Yaratmak (1938)
Künye (1940)
Para (1942)
Namı Diğer Parmaksız Salih (1949)
Reis Bey (1964)
Abdülhamit Han (1969)
MONOGRAFİ-MAKALE-FIKRA-ANI:
Birkaç Hikaye Birkaç Tahlil (1933)
Namık Kemal (1940)
Çerçeve (1940)
Son Devrin Din Mazlumları (1969)
Hitabe (1975)
İhtilal (1975)
Yılanlı Kuyudan (1970)
Hac (1973)
Babıali (1975)
İman ve İslam Atlası (1981)
ÖDÜLLERİ:
1947 CHP Piyes Yarışması birinciliği Sabırtaşı ile
1980 Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü
1981 Türkiye Milli Kültür Vakfı Kültür Armağanı İman ve İslam Atlası ile
2. AHMET HAMDİ TANPINAR (1901 – 1962)
Eserleri
3. AHMET MUHİP DIRANAS (1908 – 1980)
4. CAHİT SITKI TARANCI (1910 – 1956)
5. ASAF HALET ÇELEBİ (1907 – 1958)
YEDİ MEŞALECİLER
OKUMADAN GEÇME! Yedi Meşalecilerle ilgili ayrıntılı açıklama bu grubumuzun tanıtımının yapıldığı Cumhuriyet Dönemi adlı sayfamızda uzun bir şekilde anlatılmıştır burada özet halinde birkaç bilgi verilmektedir.
1928 yılında ortaya çıkan bu topluluk, şiir ve yazılarını “Yedi Meşale” adlı kitapta toplamışlardır.
Cumhuriyet Döneminin ilk edebi topluluğudur.
Türkiye’de Cumhuriyet döneminde “sanat sanat içindir” deyip öz şiir anlayışını benimseyen ilk grup Yedi Meşaleciler’dir.
Bunlara göre şiir hiçbir fikir ve ideolojinin hizmetinde kullanılamazdı.
Gerçek şiir, sanat için yazılan, samimi ve yenilik dolu olan şiirdir.
YEDİ MEŞALECİLERİN ÖZELLİKLERİ
TOPLULUĞUN SANATÇILARI
OKUMADAN GEÇME! Yedi Meşalecilerle ilgili ayrıntılı açıklama bu grubumuzun tanıtımının yapıldığı Cumhuriyet Dönemi adlı sayfamızda uzun bir şekilde anlatılmıştır burada özet halinde birkaç bilgi verilmektedir.
1. SABRİ ESAD SİYAVUŞGİL (1907 – 1968)
Edmond Rostand’ın ünlü oyunu Cyrano de Bergerac’ın çevirisi ile tanınmıştır.
İlgi çeken ev içi eşya ve tasvirlerinden sonra özellikle çevirileri ve edebiyatı yakından takip eden denemeleriyle edebiyatla olan bağlantısını sürdürdü. Psikoloji profesörü olarak ilmi çalışmalara kendisini verdi
Şiir: Odalar ve Sofalar
2. YAŞAR NABİ NAYIR (1908 – 1981)
Şiirlerini Kahramanlar ve Onar Mısra adlı kitaplarda topladı ve diğer edebiyat türlerinde eserler verdi. 1933 yılında çıkarmaya başladığı Varlık dergisini ömür boyu devam ettirdi. Bu dergi Türk edebiyatının gelişmesinde, yeni kabiliyetlerin yetişmesinde ve tanıtılmasında önemli rol oynadı. Ayrıca Varlık yayınlarıyla da bir edebiyat kütüphanesi kurdu.
Yapıtları
Şiir: Kahramanlar, Onar Mısra
Öykü: Sevi Çıkmazı
Roman: Adem ve Havva
3. MUAMMER LÜTFİ BAHŞİ (1903 – 1947)
Topluluğun dağılmasından sonra bütünüyle edebiyattan koptu.
Şiirleri bir kitap halinde yayımlanmamıştır.
4. VASFİ MAHİR KOCATÜRK (1907 – 1961)
Şiirlerinin başlıca temaları: kahramanlık, milli duygular, vatan ve millet sevgisidir.
Şiirlerini Tunç Sesleri, Dağların Derdi, Geçmiş Geceler, Bizim Türküler, Ergenekon adlı kitaplarda topladı. Asıl çalışmasını edebiyat tarihi ve incelemesine ayırdı.
5. CEVDET KUDRET SOLOK (1907 – 1992)
Edebiyat araştırmalarıyla tanınmıştır.
Birinci Perde adlı kitabında şiirlerini topladı. Roman ve tiyatro türlerinde de eser veren Cevdet Kudret, okul kitapları ve edebiyat tarihimizle ilgili ciddi eserler yazdı.
Araştırma ve İnceleme: Türk Edebiyatında Hikaye ve Roman, Örneklerle Edebiyat Bilgileri.
6. ZİYA OSMAN SABA (1910 – 1957)
Yedi Meşalecilerin en önemli şairidir.
Genellikle hece ölçüsünü kullanmıştır ancak 1940’dan sonra serbest ölçüyle şiirler yazmıştır.
Grubun şiire en sadık şahsiyeti oldu. Sebil ve Güvercinler, Geçen Zaman, Nefes Almak adlı kitaplarında şiirlerini toplayan Ziya Osman Saba hikâyeler de yazmıştır.
Özellikle ev içi şiirler yazdı ve kendisinden daha kabiliyetli bir başka şaire, Behçet Necatigil’e örnek oldu.
Şair yalnızlık duygusunu, çocukluk özlemini, kadere boyun eğiş, ev ve aile sevgisi gibi konuları şiirlerinde başarıyla dile getirir.
Osman, bütün insanların mutlu olduğu ve herkesin hoşgörü içinde yaşadığı bir dünya özlemiyle yaşar. Bu yönüyle Yunus Emre ve Mevlana geleneğinin modern çağdaki sesidir.
7. KENAN HULUSİ KORAY (1906 – 1944)
Yedi Meşalecilerin tek hikâye yazardır.
Yaşadığı sürede beş hikâye kitabı yayınlamış, “Osmanoflar” romanı ve kısa hikâyelerinin birçoğu gazete sayfalarında kaybolup gitmiştir.
Gazeteciliğinin de etkisiyle küçük hikâye tarzını benimseyen sanatçı, Cumhuriyet döneminde korku türünde örnekler veren ilk hikâyecidir.
Hikâye: Bir Yudum Su, Bahar Hikâyeleri, Bir Otelde Yedi Kişi.
Roman: Osmanoflar
ÖZDEMİR ASAF (1923-1981)
16 Nisan 1916'da İstanbul'da doğdu. 13 Aralık 1979'da İstanbul'da yaşamını yitirdi.
İstanbul Eğitim Enstitüsü'nde edebiyat dersleri verdi. "Gece ve Yas" isimli ilk şiiri lise öğrenciliği yıllarında 1835'te Varlık Dergisi'nde yayınlandı.
Ardından Yenilik, Yeditepe, Türk Dili, Yeni Dergi, Yeni Edebiyat, Cumhuriyet gibi dergi ve gazetelerde çıkan şiirleriyle tanındı.
Sekizi Knut Hamsun olmak üzere otuza yakın kitap çevirdi.
Radyo oyunları yazdı, edebiyat tarihiyle ilgili çalışmalar yaptı.
İlk şiir kitapları "Kapalıçarşı" (1945), "Çevre"nin (1951) ardından yayınlanan "Evler"de (1953) divan ve halk şiirlerini sıcak bir lirizmle bir araya getirdiği şiirleri yer alır.
Bundan sonraki kitaplarında uzun dizelerle yeni bir biçem arayışına yöneldi.
"Yaz Dönemeci" kitabında günlük dilden ustaca yararlandığı görüldü.
Sonraki şiirlerinde iç dünyasından yansımalar, anımsamalar ve tedirginliklerle lirizmin özgün örneklerini verdi.
Son şiirlerinde geleneksel Türk şiirinin söyleyiş uygulamalarını denedi.
Ölümünden sonra ailesi tarafından konulan Necatigil Şiir Ödülü 1980'den beri veriliyor.
Kapalı Çarşı (1945)
Çevre (1951)
Evler (1953)
Eski Toprak (1956)
Arada (1958)
Dar Çağ (1960)
Yaz Dönemi (1963)
Divance (1965)
İki Başına Yürümek (1968)
En/Cam (1970)
Zebra (1973)
Kareler Aklar (1975)
Sevgilerde (Seçme Şiirler, 1976)
Beyler (1978)
Söyleriz (1980)
DÜZYAZI:
Bile/Yazdı (1979)
Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (1960)
Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü (1971)
RADYO OYUNLARI:
Yıldızlara Bakmak (iki oyun, 1965)
Gece Aşevi (beş oyun, 1967)
Üç Turunçlar (altı oyun, 1970)
Pencere (dört oyun, 1975)
ÖDÜLLERİ:
1957 Yeditepe Şiir Armağanı Eski Toprak ile
1964 Türk Dil Kurumu 1964 Şiir Ödülü Yaz Dönemi ile
Bütün Eserleri (1981-1984) ölümünden sonra Hilmi Yavuz ve Ali Tanyeri tarafından 7 cilt olarak hazınlanıp yayınlandı.
Çeviri şiirleri de "Yalnızlık Bir Yağmura Benzer" ismiyle 1984'te yayınlandı.
FAZIL HÜSNÜ DAĞLARCA (1914-2008)