Divan Nesri ve Sanatçıları
DİVAN NESRİ ve SANATÇILARI
Genel Özellikleri
- Düz yazıya inşa denilmiştir.
- Düz yazılar münşeat adı verilen kitaplarda toplanmıştır.
- Konudan çok söyleyişe önem verilir.
- Arapça ve Farsça sözcük ve tamlamalar kullanılır.
- Söz sanatlarına (özellikle seciye) ve mecazi kullanımlara sık yer verilir.
- Ağırlıklı olarak dini konular işlenmiştir.
- Tarih, gezi yazısı, bireysel ve toplumsal sorunlar da işlenmiştir.
Divan nesri aşağıdaki başlıklar altında bölümlere ayrılır
1. Sade Nesir
- Halk için yazılmış dili ağır olmayan nesirlerdir.
- Masal, destan ve efsaneler, dini-tasavvufi eserler sade nesirle yazılmıştır.
- Mercimek Ahmet’in Kabusname’si, Kul Mesut’un Kelile ve Dimne’si, Evliya Çelebi’nin Seyahatname’si, sade nesre örnek eserlerdir.
2. Orta Nesir
- Tarih ve bilim kitapları orta nesirle yazılmıştır.
- Naima, Peçevi ve Âşık Paşazade Tarihi, Kâtip Çelebi’nin bilimsel eserleri orta nesre örnektir.
3. Süslü Nesir (Sanatkârane Nesir)
- Sanatlı, secili, uzun cümleli nesirlerdir.
- Hüner göstermek amacıyla yazılmış nesirlerdir.
- Ahlaki ve felsefi kitaplar, bazı mektuplar süslü nesirle kaleme alınmıştır.
- Sinan Paşa’nın Tazarru-name’si, Fuzuli’nin Şikâyetname’si, Veysi ve Nergisi’nin münşeatları süslü nesrin örnekleridir.
DİVAN NESRİ SANATÇILARI
SİNAN PAŞA

- 15. yüzyıl divan edebiyatı süslü nesir yazarıdır.
- Süslü nesrin ilk temsilcisidir.
- En önemli eseri seci ve söz oyunlarıyla yüklü süslü bir münacat olan Tazarru-name’(Yakarışlar Kitabı) dir.
Eserleri:
- Tazarru-name
- Maarifname
- Tezkiretü’l Evliya
MERCİMEK AHMET

- 15. yüzyıl sade nesir yazarıdır.
- II. Murat’ın isteği üzerine Farsçadan çevirdiği “Kabusname” sade nesir örneği bir nasihat kitabıdır.
Eseri:
ÂŞIK PAŞAZADE


- 15. yüzyıl yazarıdır.
- Tarih yazarı olarak ün yapmıştır.
Eseri
- Tevarih-i Al-i Osman (“Aşık Paşazade Tarihi” olarak da anılır.)
SEYDİ ALİ REİS

- 16. yüzyıl yazarıdır.
- Donanma komutanıdır.
- Sade bir dille denizcilikle ilgili kitaplar yazmıştır.
Eserleri:
- Mir’atü’l Memalik (Hint seferini anlattığı gezi ve hatıra türlerinde bir eserdir.)
- Kitabü’l Muhit (Denizcilik bilgileri)
PİRİ REİS

- 16. yüzyıl yazarıdır.
- Ünlü Türk denizcilerindendir.
- Kitab-ı Bahriye’ deki haritalarla da tanınır.
Eseri:
- Kitab-ı Bahriye (Denizcilik kitabı)
KÂTİP ÇELEBİ

- 17. yüzyılda yaşamıştır.
- Batı’da Hacı Kalfa diye bilinir.
- Öğretici düz yazı eserleri vermiştir.
Eserleri
- Cihannüma (Coğrafya)
- Keşfü’z Zünun (Bibliyografya)
- Mizanü’l Hakk (Dini ve bilimsel)
- Fezleke (Tarih)
- Tuhfetü’l-Kibar-i Esfarü’l Bihar (Büyüklerin deniz seferlerinden yadigar)
- Tuhfetü’l Ahfar Fi’l Hikem Ve’l-Emsal Ve’l Eş’ar
EVLİYA ÇELEBİ

- 17. yüzyıl seyahatname yazarıdır.
- Osmanlıyı ve İran’dan Avusturya’ya kadar pek çok yeri gezmiştir.
- Gezilerinde gördüklerini 10 ciltlik Seyahatname’sinde yazmıştır.
- Bu eser; edebiyat tarih, coğrafya, etnografya vb. açısından en önemli eserlerden biridir.
- Seyahatname yüzlerce hikâyeden oluşan bir antoloji gibi kaleme alınmıştır.
- Seyahatname sade bir dille yazılmıştır. Bu eserde, yer yer abartılı üsluplara da rastlanır.
Eseri:
NAİMA

- 17. yüzyılda doğmuş 18. yüzyılda ölmüştür.
- Tarih yazarıdır.
Eseri:
- Naima Tarihi (Osmanlının 1591-1659 yılları arasındaki tarihi anlatılır.)