DİVAN NESRİ ve SANATÇILARI

 Genel Özellikleri

• Düz yazıya inşa denilmiştir.
• Düz yazılar münşeat adı verilen kitaplarda toplanmıştır.
• Konudan çok söyleyişe önem verilir.
• Arapça ve Farsça sözcük ve tamlamalar kullanılır.
• Söz sanatlarına (özellikle seciye) ve mecazi kullanımlara sık yer verilir.
• Ağırlıklı olarak dini konular işlenmiştir.
• Tarih, gezi yazısı, bireysel ve toplumsal sorunlar da işlen­miştir.

Divan nesri aşağıdaki başlıklar altında bölümlere ayrılır

1. Sade Nesir

• Halk için yazılmış dili ağır olmayan nesirlerdir.
• Masal, destan ve efsaneler, dini-tasavvufi eserler sade nesirle yazılmıştır.
• Mercimek Ahmet’in Kabusname’si, Kul Mesut’un Kelile ve Dimne’si, Evliya Çelebi’nin Seyahatname’si, sade nesre örnek eserlerdir.

2. Orta Nesir

• Tarih ve bilim kitapları orta nesirle yazılmıştır.
• Naima, Peçevi ve Âşık Paşazade Tarihi, Kâtip Çelebi’nin bilimsel eserleri orta nesre örnektir.

3. Süslü Nesir (Sanatkârane Nesir)

• Sanatlı, secili, uzun cümleli nesirlerdir.
• Hüner göstermek amacıyla yazılmış nesirlerdir.
• Ahlaki ve felsefi kitaplar, bazı mektuplar süslü nesirle kaleme alınmıştır.
• Sinan Paşa’nın Tazarru-name’si, Fuzuli’nin Şikâyetname’si, Veysi ve Nergisi’nin münşeatları süslü nesrin örnekleridir.

DİVAN NESRİ  SANATÇILARI

SİNAN PAŞA

• 15. yüzyıl divan edebiyatı süslü nesir yazarıdır.
• Süslü nesrin ilk temsilcisidir.
• En önemli eseri seci ve söz oyunlarıyla yüklü süslü bir münacat olan Tazarru-name’(Yakarışlar Kitabı) dir.

Eserleri:

• Tazarru-name
• Maarifname
• Tezkiretü’l Evliya

MERCİMEK AHMET

• 15. yüzyıl sade nesir yazarıdır.
• II. Murat’ın isteği üzerine Farsçadan çevirdiği “Kabusna­me” sade nesir örneği bir nasihat kitabıdır.

Eseri:

• Kabusname

ÂŞIK PAŞAZADE

• 15. yüzyıl yazarıdır.
• Tarih yazarı olarak ün yapmıştır.

Eseri

• Tevarih-i Al-i Osman (“Aşık Paşazade Tarihi” olarak da anılır.)

SEYDİ ALİ REİS

• 16. yüzyıl yazarıdır.
• Donanma komutanıdır.
• Sade bir dille denizcilikle ilgili kitaplar yazmıştır.

Eserleri:

• Mir’atü’l Memalik (Hint seferini anlattığı gezi ve hatıra türlerinde bir eserdir.)
• Kitabü’l Muhit (Denizcilik bilgileri)

PİRİ REİS

• 16. yüzyıl yazarıdır.
• Ünlü Türk denizcilerindendir.
• Kitab-ı Bahriye’ deki haritalarla da tanınır.

Eseri:

• Kitab-ı Bahriye (Denizcilik kitabı)

KÂTİP ÇELEBİ

• 17. yüzyılda yaşamıştır.
• Batı’da Hacı Kalfa diye bilinir.
• Öğretici düz yazı eserleri vermiştir.

Eserleri

• Cihannüma (Coğrafya)
• Keşfü’z Zünun (Bibliyografya)
• Mizanü’l Hakk (Dini ve bilimsel)
• Fezleke (Tarih)
• Tuhfetü’l-Kibar-i Esfarü’l Bihar (Büyüklerin deniz sefer­lerinden yadigar)
• Tuhfetü’l Ahfar Fi’l Hikem Ve’l-Emsal Ve’l Eş’ar

EVLİYA ÇELEBİ

• 17. yüzyıl seyahatname yazarıdır.
• Osmanlıyı ve İran’dan Avusturya’ya kadar pek çok yeri gezmiştir.
• Gezilerinde gördüklerini 10 ciltlik Seyahatname’sinde yazmıştır.
• Bu eser; edebiyat tarih, coğrafya, etnografya vb. açısından en önemli eserlerden biridir.
• Seyahatname yüzlerce hikâyeden oluşan bir antoloji gibi kaleme alınmıştır.
• Seyahatname sade bir dille yazılmıştır. Bu eserde, yer yer abartılı üsluplara da rastlanır.

Eseri:

• Seyahatname

NAİMA

• 17. yüzyılda doğmuş 18. yüzyılda ölmüştür.
• Tarih yazarıdır.

Eseri:

• Naima Tarihi (Osmanlının 1591-1659 yılları arasındaki tarihi anlatılır.)